Rosja
stolica: Moskwa
Rosja, Federacja Rosyjska – państwo rozciągające się od
wschodniej Europy poprzez północną część Azji po Ocean
Spokojny[3]. Rosja jest największym państwem na świecie według
powierzchni, jej terytorium jest większe od
kontynentu: Europy, Australii i Antarktydy. Pod względem liczby
ludności zajmuje 9 miejsce. Rosja należy do największych
gospodarek świata, pod względem PKB zajmuje 6. miejsce na
świecie[5][6]. Państwo rosyjskie dysponuje największymi na
świeciezasobami naturalnymi i źródłami energii[7]. Rosja jest
członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in. Rady
Bezpieczeństwa ONZ[8], G8, Wspólnoty Niepodległych
Państw[9], Euroazjatyckiej Wspólnoty
Gospodarczej[10], Szanghajskiej Organizacji Współpracy[11] i
odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej.
Początki państwowości ruskiej sięgają IX wieku. Kultura ruska
kształtowała się pod silnym wpływem Słowian
południowych i Bizancjum, za których pośrednictwem
przyjęto prawosławie. W XII w. Ruś Kijowska uległa rozbiciu
na księstwa udzielne. Wydzielone w XIII w. Księstwo
Moskiewskiedoprowadziło do scalenia większości ziem ruskich i
wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII-XV w.). Najazdy
tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi a sami Tatarzy do
dziś są największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 roku Iwan
IV Groźny przyjął tytuł cara a nazwa państwa została zmieniona
na Carstwo Rosyjskie. W latach 862-1598 dynastią panującą byli Rurykowicze,
w latach 1613-1917 na tronie zasiadali Romanowowie. Za
panowania Piotra Wielkiego doszło do umocnienia pozycji Rosji na
arenie międzynarodowej i ustanowienia Imperium Rosyjskiego. W
XVI-XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej,
Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz (przez pewny czas) w
Ameryce Północnej. Rewolucje w 1917 r. oraz I wojna
światowa położyły kres monarchii. W listopadzie 1917 władzę
przejęli bolszewicy, którzy w 1922 ustanowili Związek Radziecki.
WZSRR Rosja (czyli Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika
Radziecka, w skrócie RFSRR) pełniła rolę dominującą.
Rządy Stalina doprowadziły do przekształcenia ZSRR w potężny
ośrodek gospodarczy. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu
milionów ludzi, którzy padli ofiarą okrutnej polityki. Od lat
70. XX w. ZSRR przeżywał okres stagnacji. Zbyt późne i nieudane
reformy Michaiła Gorbaczowa nie powstrzymały rozkładu państwa.
W 1991 r. doszło do rozwiązania ZSRR i od tej pory Rosja jest
samodzielnym państwem. Widać różnicę między obecną pozycją
Rosji, a czasami zimnej wojny, kiedy ZSRR był jednym z dwóch
światowych supermocarstw.
Nazwa Rosja, którą zaczęto używać pod koniec XV wieku, pochodzi
od greckiej nazwy Rusi Ῥώς (Rhos). Zatem Rosja znaczy tyle co
"Ruś". O ile etymologia słowa Rosja jest oczywista, o tyle
pochodzenie słowa Ruś wzbudza wiele kontrowersji. W historii
wywodzono ją od nazwy starożytnego plemienia Roksolanów, od
słowa rossieje, co oznacza rozsiane (po ziemi, daleko)[17] i
wielu różnych nazw topograficznych. Współcześni językoznawcy
wywodzą najczęściej nazwę "Ruś" od ugrofińskiego słowa "Ruotsi",
które oznacza "mieszkańcy wybrzeża", "brzeżanie". Finowie do
dzisiaj nazywają tak również Szwedów, od których słowo to mogli
przejąć, gdyż roslag oznacza w staronordyjskim "wybrzeże"[18].
Przez szereg stuleci używano dwóch nazw kraju równolegle. Nazwa
Rosja stała się zdecydowanie bardziej popularna od Rusi dopiero
w XVIII wieku.
Polityka, Rola w polityce światowej
Ponieważ Federacja Rosyjska jest prawnym sukcesorem ZSRR, a
większość terytorium, ludności i produkcji przemysłowej ZSRR
była w Rosji, po upadku ZSRR Rosja nadal pełni ważną rolę
w polityce światowej. Kraj ten należy do G8. Rosja została
oficjalnie włączona do G7 w roku 1998 nie ze względu na
znaczenie ekonomiczne, lecz z przyczyn politycznych. Był to
wyraz wdzięczności dla prezydenta Jelcyna za przeprowadzenie
reform gospodarczych w Rosji i za jego neutralną postawę wobec
rozszerzenia NATO na wschód, co dało G7 + Rosję. G8 utworzono
już za rządów Władimira Putina wraz z polepszaniem się w tym
czasie sytuacji ekonomicznej w Rosji.
Rosja jest pełnoprawnym członkiem następujących organizacji
międzynarodowych: APEC, ARF, BIS, BSEC, Euroazjatycka Wspólnota
Gospodarcza,Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, G8, G20, GCTU, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, Międzynarodowy
Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, IDA, IFC, IFRCS, Międzynarodowa
Organizacja Hydrograficzna, ILO, IMO, Inmarsat, Interpol, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, Klub
Paryski,Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Komitet
Olimpijski, MIGA, MINURSO, NSG, ONZ, OPCW, Organizacja Układu o
Bezpieczeństwie Zbiorowym, OSCE, PCA, PFP, Powszechny Związek
Pocztowy, Rada Arktyczna, Rada Bezpieczeństwa ONZ, Rada
Europy, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Rada Partnerstwa
Euroatlantyckiego, SCO, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNITAR, UNMEE, UNMIL, UNMIS,UNOCI, UNOMIG, UNTSO, UNWTO, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, Wspólnota
Niepodległych Państw, ZC, Związek Białorusi i Rosji oraz posiada
status obserwatora w organizacjach: CERN, Międzynarodowa
Organizacja ds. Migracji, Stowarzyszenie Integracji
Latynoamerykańskiej,OPA, Organizacja Konferencji Islamskiej i WTO.
Rosja jest także sygnatariuszem Międzynarodowego Trybunału
Karnego, partnerem w rozmowachASEAN i gościem NAM-u.
Ustrój Polityczny
Rosja jest państwem federacyjnym o semiprezydenckim (mieszanym)
systemie rządów. Od 17 kwietnia 1992 roku używa 2 równorzędnych
nazw Rosja i Federacja Rosyjska. Zgodnie z konstytucją,
zaaprobowaną w referendum z 12 grudnia 1993 roku, głową
państwa jest prezydent od 2012 powinien być wybierany na
6-letnią kadencję w wyborach powszechnych (do roku 2012
kadencja trwa 4 lata). Prezydent ma szerokie uprawnienia w
zakresie władzy ustawodawczej (prawo wydawania dekretów z
mocą ustawy) i władzy wykonawczej (jest m.in. gwarantem
konstytucji, praw i swobód obywatelskich, naczelnym dowódcą sił
zbrojnych oraz arbitrem w sprawach między władzą centralną i
regionalną).
Organem władzy ustawodawczej jest
dwuizbowy parlament – Zgromadzenie Federalne, składające się z
izby wyższej: Rady Federacji oraz izby niższej: Dumy Państwowej.
W skład Rady Federacji wchodzi 166 członków (po 2
przedstawicieli z każdego z 83 podmiotów federacji: po 1
reprezentancie delegowanym przez głowę regionu i przez lokalny
parlament). Kandydaturę na przewodniczącego regionu zgłasza
prezydent a tę kandydaturę zatwierdza lokalny parlament. Jeżeli
żaden z trzech kolejnych kandydatów prezydenta nie otrzyma zgody
parlamentu, to prezydent ma prawo do rozwiązania tego
parlamentu. Kandydatów zatwierdza wówczas nowowybrany
parlament. Duma Państwowa składa się z 450 deputowanych
którzy od 2012 powinni być wybierani na 5-letnią
kadencję (do roku 2012 kadencja trwała 4 lata) w wyborach
powszechnych (225 mandatów zostaje obsadzonych w okręgu
federalnym na podstawie systemu proporcjonalnego z list
partyjnych, 225 – w okręgach 1-mandatowych).
Organem władzy wykonawczej jest rząd, na którego czele stoi
przewodniczący (premier) powoływany przez prezydenta a Duma ma
uzgodnić tę decyzję (przy braku zgody prezydent posiada prawo do
rozwiązania Dumy). Członków rządu mianuje prezydent na
wniosek premiera. Subiekty Federacji Rosyjskiej mają własne
konstytucje i organy władzy ustawodawczej (ordynacja wyborcza
jest analogiczna do wyborów do Dumy) oraz wykonawczej
(przewodniczący regionu, mianowany przez prezydenta, powołuje
rząd regionalny.
Partie polityczne
W Rosji istnieje system wielopartyjny. Partie konkurują o
miejsca w dwuizbowym parlamencie – 450-osobowej Dumy
Państwowej i 166-osobowej Rady Federacji. W wyniku ostatnich
wyborów w Dumie znalazły się cztery partie: Jedna
Rosja, Komunistyczna Partia Federacji
Rosyjskiej, Liberalno-Demokratyczna Partia
Rosji oraz Sprawiedliwa Rosja. Tylko te partie przekroczyły próg
wyborczy 7% głosujących.
Do innych pomniejszych partii politycznych należą m.in. Agrarna
Partia Rosji, Jabłoko, Partia Ożywienia Narodowego "Wola
Narodu", Pokój i Jedność, Rosyjska Partia
Sprawiedliwości, Sojusz Sił Prawicowych, Unia Demokratyczna
i Zielona Alternatywa. Skrajnie opozycyjne wobec obecnych władz
ugrupowanie Inna Rosja zrzesza pięć niewielkich partii
politycznych o całkowicie odmiennych programach. W Rosji
działają także niewielkie ugrupowania monarchistyczne,
np. Stowarzyszenie Rodziny Romanowów.
|
 |
